Το Châteauneuf-du-Pape, μια από τις πιο ιστορικές οινοποιητικές περιοχές της Γαλλίας, βρίσκεται στην κοιλάδα του ποταμού Ροδανού. Είναι η πιο σημαντική αμπελουργική περιοχή της νότιας πλευράς του. Η επί λέξει μετάφραση της ονομασίας του είναι: «νέος Πύργος του Πάπα» και προέρχεται από τον 14ο αιώνα, όταν ο τότε Πάπας Κλήμης ο 5ος αποφάσισε να μεταφέρει την έδρα της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας από τη Ρώμη στην καλά οχυρωμένη πόλη της Avignon. Ο διάδοχός του, Πάπας Ιωάννης ο 22ος, κατασκεύασε έναν νέο Πύργο μέσα στους αμπελώνες της περιοχής, που χρησιμοποίησε ως θερινή κατοικία. Έτσι δημιουργήθηκε αρχικά το Châteauneuf du Pape-Calcernier (από το κοντινότερο χωριό) που διατήρησε το όνομα αυτό για έξι αιώνες και μετέπειτα μετονομάστηκε Châteauneuf-du-Pape.
Η επιλογή της περιοχής δεν ήταν καθόλου τυχαία. Είχε μάλιστα ισχυρή γεω-στρατηγική σημασία, καθώς δίνει διέξοδο στη Μεσόγειο δια μέσου της Μασσαλίας. Ήταν εξαιρετικά εύφορη, πλούσια, αυτάρκης και αποτελούσε ανέκαθεν εμπορικό κόμβο. Όσο για την αμπελοκαλλιέργεια ήταν γνωστή, ήδη από τα γαλατικά φύλα της περιοχής και αναπτύχθηκε περισσότερο για τις ανάγκες τροφοδοσίας των ρωμαϊκών λεγεώνων.
Τα μοναχικά τάγματα που εγκαταστάθηκαν στην περιοχή τον 10ο αιώνα, σύντομα ανακάλυψαν τη δυναμική του terroir για την παραγωγή κρασιών ποιότητας. Τα κρασιά των αμπελώνων του Châteauneuf-du-Pape έγιναν τα επίσημα κρασιά των παπικών γευμάτων. Τα αποκαλούσαν «κρασιά του Πάπα» δίνοντας τους κύρος και αναγνώριση.
Η περιοχή ωστόσο, βρέθηκε στη δίνη των Θρησκευτικών Πολέμων που ξέσπασαν στη Γαλλία τον 16ο αιώνα και ο Πύργος-έμβλημα της περιοχής καταστράφηκε σχεδόν ολοσχερώς. Ολόκληρη η περιοχή της Avignonδοκιμάστηκε γνωρίζοντας μεγάλη ύφεση. Τα κρασιά της, λόγω υψηλού αλκοολικού βαθμού, χρησιμοποιούνταν πολύ συχνά για την ενίσχυση κρασιών από άλλες περιοχές που ήταν αδύνατα σε αλκοόλη.
Η αναγέννηση του Châteauneuf-du-Pape
Η περιοχή έπρεπε να περιμένει μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα, όταν μια εξέχουσα προσωπικότητα της περιοχής ο Baron Pierre Le Roy Boiseaumarié, δικηγόρος και ιδιοκτήτης του Château Fortia, στην προσπάθεια του να προστατεύσει και να ανακτήσει την αίγλη των Châteauneuf-du-Pape, θέσπισε ένα πρωτόκολλο αμπελουργίας και οινοποίησης που θα εφαρμοζόταν από όλους τους παραγωγούς της περιοχής.
Το πρωτόκολλο, μεταξύ των άλλων, επέβαλε ελάχιστο αλκοολικό βαθμό για τα κρασιά της περιοχή 12.5%, τον υψηλότερο στη Γαλλία, καθώς και εφαρμογή του «rape» που υποχρέωνε τους οινοποιούς να χρησιμοποιούν το 5-20% της παραγωγής τους για τη δημιουργία επιτραπέζιων κρασιών για τις οικιακές ανάγκες. Έτσι εξασφάλιζε πυκνότερα και με μεγαλύτερη δυνατότητα παλαίωσης Châteauneuf-du-Pape.
Αυτό το πρωτόκολλο αποτέλεσε τη βάση για την επίσημη θεσμοθέτηση των Ονομασιών Προέλευσης, που εφαρμόστηκε από το 1935 με τη δημιουργία του γνωστού ΙΝΑΟ, εθνικού φορέα για την πιστοποίηση των γαλλικών ονομασιών προέλευσης.
Εδάφη και galets
Τα εδάφη στην περιοχή του Châteauneuf-du-Pape χαρακτηρίζονται από τα περίφημα galet (ποταμίσιες κροκάλες-βότσαλα) που δεν είναι τίποτε άλλο από τις ολοστρόγγυλες πέτρες που βρίσκονται διάσπαρτες στους αμπελώνες. Τα μεγέθη τους ποικίλουν, καθώς και η διασπορά τους, αλλά είναι αδύνατον κάποιος που θα επισκεφτεί την περιοχή να μην τις προσέξει. Οι πέτρες αυτές αποτελούν απομεινάρια των Αλπικών παγετώνων που έλιωσαν και μετέφεραν κομμάτια χαλαζία στην κοιλάδα. Tα νερά του ποταμού Ροδανού, με το πέρασμα του χρόνου, διαμόρφωσαν το σχήμα τους σε απόλυτα στρογγυλό και τις απέθεταν σε όλη την ευρύτερη περιοχή. Και με την υποχώρηση των νερών, η πρώην κοίτη του Ροδανού έφερε στην επιφάνεια τις galets, σημείο αναφοράς της περιοχής του Châteauneuf-du-Pape.
Οι πέτρες αυτές, που αποτελούν το πρώτο στρώμα του εδάφους, εκτός από μια ξεχωριστή αισθητική πινελιά εξυπηρετούν και λειτουργικά τους αμπελώνες. Η λεία τους επιφάνεια κατά τη διάρκεια της ημέρας απορροφά θερμότητα που την αποδίδει το βράδυ, λειτουργώντας σαν ρυθμιστής του μικροκλίματος του αμπελιού. Συμβάλλουν επίσης στην καλύτερη αποστράγγιση των εδαφών, στη ρύθμιση της υγρασίας και δρουν κατά της διάβρωσης.
Ποικιλίες και κρασιά
Το κρασί που παράγεται στην περιοχή του Châteauneuf-du-Pape είναι κατά 90% ερυθρό.
Βάση της νομοθεσίας επιτρέπεται η καλλιέργεια 13 ποικιλιών, με σπουδαιότερη τη Grenache που αποτελεί τη ραχοκοκαλιά, γενικότερα, των κρασιών του νότιου Ροδανού. Οι υπόλοιπες είναι οι ερυθρές: Syrah, Mourvedre, Cinsault, Counnoise, Muscardine, Terret Noir, Vaccaresse και οι λευκές: Picpoul, Picardan, Roussanne, Bourboulenc, Clairette.
Το ποσοστό της συμμετοχής της κάθε ποικιλίας εξαρτάται από το στυλ του κάθε οινοποιού. Δεν είναι υποχρεωτικό να χρησιμοποιηθούν όλες. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του ερυθρού Château Rayas που παράγεται εξ ολοκλήρου από Grenache, καθώς και του ερυθρού Château de Beaucastel ή του Clos des Papes που κάνουν χρήση και των 13 ποικιλιών.
Όποια και αν είναι η επιλογή των ποικιλιών για την παραγωγή του ερυθρού Châteauneuf- du-Pape, μεγάλη προσοχή δίνεται στις στρεμματικές αποδόσεις, οι οποίες είναι από τις μικρότερες στην Γαλλία αφού δεν ξεπερνάν τα 35 hl/ha. Ο λόγος είναι απλός. Σε τόσο ζεστό κλίμα, οι αμπελώνες μπορούν να δώσουν ποιοτικό καρπό μόνο αν περιοριστεί η απόδοσή τους.
Φημισμένες ετικέτες
Τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια ανερχόμενη τάση που έχει βάλει τα κρασιά του Châteauneuf-du-Pape στο στόχαστρο. Ετικέτες νέων παραγωγών ή λιγότερο γνωστών με την σωστή χρήση της τεχνολογίας έχουν γίνει αντικείμενο πόθου για πολλούς συλλέκτες.
Πέραν λοιπόν των κλασικών που ήδη αναφέρθηκαν και των πασίγνωστων Domaine du Vieux Télégraphe, M. Chapoutier, ερυθρά κρασιά όπως του Domaine de Pegau (Cuvée Laurence και Cuvée Réservée), του Henri Bonneau (Réserve des Célestins), του Clos de Mont Olivet (Cuvée Papet), του Domaine Roger Sabon (Cuvée Prestige), του Château de la Gardine (Cuvée de Générations) και του Domaine de laJ anasse (Cuvée Chaupin ή Cuvée Vieilles Vignes) έχουν γίνει ανάρπαστα σε όλα τα ιδιωτικά κελάρια και στις λίστες των μεγάλων εστιατορίων βάζοντας το Châteauneuf-du-Pape στο πάνθεον των σπουδαίων κρασιών του κόσμου.
Από λευκά αντίστοιχα, αξίζει να δοκιμάσετε το μονοποικιλιακό Roussanne του Château de Beaucastel Vieilles Vignes, το Cuvée Beauvenir του Château la Nerthe, το λευκό Château Rayas.
