της Μαίρης Λαλίκου
Το καλοκαίρι θέλει θάλασσα, παρέα και φυσικά καλό κρασί! Ακολουθήστε μας, λοιπόν, σε ένα άκρως Διονυσιακό ταξίδι στα ελληνικά νησιά.
Ξεκινώντας από το όμορφο Αιγαίο και τον βορρά, κάνουμε πρώτη στάση στη Λήμνο. Φημισμένη από την αρχαιότητα για τα κρασιά της, συνεχίζει να μας προσφέρει εκλεκτές επιλογές. Δύο οι κύριες ποικιλίες που καλλιεργούνται στους αμπελώνες του νησιού. Πρώτη το λευκό Μοσχάτο Αλεξανδρείας, δίνει λευκά κρασιά με έντονα αρώματα λουλουδιών και πυρηνόκαρπων φρούτων. Το φινετσάτο ξηρό Π.Ο.Π. Λήμνος και το γλυκό Π.Ο.Π. Μοσχάτος Λήμνου. Το ερυθρό Π.Ο.Π. Λήμνος παράγεται από το Λημνιό ή Καλαμπάκι, μια ποικιλία που αναφέρεται από πολυάριθμούς αρχαίους συγγραφείς. Κομψό ερυθρό κρασί με ήπιες τανίνες και γήινα αρώματα.
Δεύτερη στάση στο νησί της Λέσβου. Στη δυτική πλευρά του νησιού φύεται και η μοναδική τοπική ποικιλία, το Χυδηριώτικο. Ερυθρό σταφύλι που δίνει κρασιά με κύριο χαρακτηριστικό την ορυκτότητα.
Επόμενη επίσκεψη, η Σάμος. Το μικρόρωγο λευκό Μοσχάτο δίνει δροσιστικά ξηρά κρασιά με ανθικά και φρουτώδη πρωτογενή αρώματα. Το νησί είναι, ωστόσο, παγκοσμίως διάσημο για τα μοναδικά γλυκά Π.Ο.Π. Σάμος κρασιά του. Τα πολυβραβευμένα vins de liqueur που εντυπωσιάζουν με τη φοβερή φινέτσα και τη βελούδινη γεύση τους. Και τα συγκλονιστικά λιαστά γλυκά παλαίωσης με τεράστια δομή και αρωματική πολυπλοκότητα. Και σημειώστε πως βρισκόμαστε στη μοναδική ελληνική ζώνη Π.Ο.Π., στην οποία έχει -επιπλέον- παραχωρηθεί η ένδειξη Grand Cru.
Το ταξίδι μάς φέρνει στο νησί της μακροζωίας, γνωστό στην αρχαιότητα για τον Πράμνειο Οίνο. Στην Ικαρία. Στα οινοποιεία της βλέπουμε πήλινα πιθάρια θαμμένα στη γη. Μέσα τους ωριμάζει το Μπεγλέρι, λευκή τοπική ποικιλία με έντονα τροπικά αρώματα και τραγανή οξύτητα. Από το ερυθρό Φωκιανό, μια ποικιλία δώρο του θεού Διόνυσου, παράγουν κρασιά με όμορφο ρουμπινί χρώμα, αρώματα κόκκινων φρούτων και δυναμική οξύτητα.
Αρχίζουμε να πλέουμε ανάμεσα στις Κυκλάδες. Η περιήγηση συνεχίζεται στην Τήνο με το γρανιτικό υπέδαφος, τους δυνατούς ανέμους και τις ελάχιστες βροχοπτώσεις. Η επιμονή νέων αμπελουργών κατάφερε να κάνει τα κρασιά του νησιού γνωστά και εκτός Ελλάδας. Απολαμβάνουμε ένα ποτήρι Ασύρτικο με γοητευτικό στόμα. Για τους λάτρεις των ερυθρών κρασιών δοκιμάστε ένα Μαυροτράγανο, μια στιβαρή εκδοχή της ποικιλίας με πλούσιο χρώμα.
Να και η Πάρος! Αμμώδη εδάφη, ξηρικό κλίμα, έντονοι άνεμοι, δροσερά καλοκαιρινά μελτέμια και διαφορά θερμοκρασίας ημέρας-νύχτας είναι οι συνιστώσες του μικροκλίματος του νησιού. Στα χαμηλά, αμμώδη πεδινά, καλλιεργούν τη βαθυκόκκινη Μαντηλαριά, το πιο διαδεδομένο ερυθρό σταφύλι του Αιγαίου, ενώ η Μονεμβασιά προτιμά τα ύψη. Το λευκό ξηρό Π.Ο.Π. Πάρος είναι μια Μονεμβασιά με αρώματα εσπεριδοειδών και νότες βρεγμένης πέτρας. Και το πληθωρικό ερυθρό είναι το μοναδικό ελληνικό Π.Ο.Π. με ποικιλιακή σύνθεση που περιέχει και λευκή ποικιλία: Μανδηλαριά + Μονεμβασιά, που οινοποιούνται μαζί, σε αναλογία 1:2. Σας προτείνω να δώσετε μια ευκαιρία και στις ροζέ ετικέτες του νησιού. Κρασιά από τοπικές ποικιλίες όπως το Μαύρο Αηδάνι, αποτελούν το απόλυτο γευστικό πασπαρτού.
Και φτάσαμε στη Σαντορίνη, την αμπελουργική ζώνη που έδωσε νόημα στην έννοια του όρου terroir. Το νησί με ορισμένους από τους παλαιότερους αμπελώνες στην Ελλάδα, μερικά αμπέλια μπορεί να είναι και 300 χρόνων. Και αυτό γιατί το έδαφος -αμμώδες, χωρίς καθόλου οργανική ουσία ή άργιλο και με πολύ χαμηλό Κ (ένα μίγμα ηφαιστειακής τέφρας, άμμου, βασάλτη, ελαφρόπετρας, γνωστό ως ‘άσπα’,) δεν ευνοεί τη φυλλοξήρα. Έτσι ο αμπελώνας της Σαντορίνης δεν προσβλήθηκε ποτέ από την ασθένεια και διατηρεί ακόμη αυτόριζα φυτά. Το μικροκλίμα χαρακτηρίζεται από έντονους ανέμους, ελάχιστες βροχοπτώσεις και υψηλές θερμοκρασίες το καλοκαίρι. Η βασική πνοή δροσιάς για τα φυτά είναι η ομίχλη που δημιουργείται από την εξάτμιση της θάλασσας. Για τον λόγο αυτό οι αμπελουργοί έχουν υιοθετήσει έναν ιδιαίτερο τρόπο κλαδέματος, αυτόν της κουλούρας. Κλαδεύουν τα αμπέλια χαμηλά και τα πλέκουν σαν κοφίνια που μέσα τους προφυλάσσουν τα σταφύλια από τους ανέμους και τον καυτό ήλιο. Το μοναδικό αυτό terroir μας δίνει μαγικά λευκά κρασιά από Ασύρτικο. Υψηλόβαθμα Π.Ο.Π. Σαντορίνη με χαρακτηριστική κοφτερή οξύτητα, γεμάτο σώμα, πρωτογενή αρώματα εσπεριδοειδών και αλμυρή επίγευση. Και ο χρόνος αγαπάει τα Ασύρτικα της Σαντορίνης, τους δίνει μεγαλύτερη πολυπλοκότητα και τιθασεύει τον άγριο χαρακτήρα τους. Βεβαίως, το νησί φημίζεται από τον 12ο αιώνα για την παραγωγή του γλυκού κρασιού Vinsanto από λιαστά σταφύλια. Οι ποικιλίες που συμμετέχουν είναι κυρίως το Ασύρτικο και σε μικρότερο ποσοστό το Αηδάνι και το Αθήρι. Η θηραϊκή γη, αν και όλοι οι οινόφιλοι φωνάζουν ότι είναι λευκή, μας προσφέρει και λίγες αλλά αξιόλογες ροζέ και ερυθρές ετικέτες από τις τοπικές ποικιλίες Μαυροτράγανο, Βουδόματο, Κατσανό και Γαϊδουριά.
Συνεχίζουμε το ταξίδι μας στα Δωδεκάνησα και φτάνουμε στη Ρόδο. Το νησί των Ιπποτών μας υποδέχεται με ένα φινετσάτο λευκό αφρώδες από Αθήρι, το πρώτο ελληνικό Π.Ο.Π. στην κατηγορία αυτή. Το νησί, επίσης, δεν γνώρισε τη φυλλοξήρα και έτσι ορισμένοι αμπελώνες του είναι πάνω από 60-70 ετών. Για να συνοδέψετε το γεύμα σας με θαλασσινά και τα τοπικά ζυμαρικά επιλέξτε ένα λευκό ξηρό Π.Ο.Π Ρόδος από Αθήρι, Μαλαγουζιά και Ασύρτικο ή ένα ερυθρό Π.Ο.Π. από Αμοργιανό (Μαντηλαριά). Οι λάτρεις των γλυκών κρασιών θα έχουν την ευκαιρία να δοκιμάσουν τον Π.Ο.Π Μοσχάτο Ρόδου από Λευκό Μοσχάτο και Μοσχάτο Trani, ιδανικό να συνδυαστεί μ’ ένα μελεκούνι.
Τελευταία στάση μας στο Αιγαίο, το μεγαλύτερο νησί της Ελλάδας, η Κρήτη. Ένας αμπελώνας με τρομερή εξέλιξη τα τελευταία 20 χρόνια, στον οποίο καλλιεργούνται κυρίως ντόπιες ποικιλίες, ορισμένες από τις οποίες σώθηκαν από την εξαφάνιση για να μας εκπλήξουν με τη δυναμικότητα και την ποιότητα των κρασιών τους. Μια ποικιλία που αποτελεί κρυμμένο θησαυρό για τους οινόφιλους, είναι το λευκό Βιδιανό. Δίνει εκφραστικά λευκά κρασιά με ευχάριστη οξύτητα. Αν βρεθείτε στην περιοχή των Πεζών δοκιμάστε κι ένα δροσερό λευκό Π.Ο.Π. από Βηλάνα. Αν προτιμήσετε μία ορεινή ετικέτα, θα σας κερδίσει με την ισορροπημένη οξύτητά της. Δοκιμάστε κι ένα δροσερό ερυθρό Λιάτικο. Ποικιλία πρώιμη με μαλακές τανίνες, μέτριο σώμα και ωραία κόκκινα φρούτα στη μύτη. Θα τη βρείτε σαν ξηρό κρασί σε 2 Π.Ο.Π. ζώνες, τις Δαφνές και Σητεία. Μία άλλη διαδεδομένη ποικιλία είναι το Κοτσιφάλι, ερυθρό με μέτριο σώμα και πικάντικη γεύση. Συνήθως συνοινοποιείται με τη Μαντηλαριά για το ερυθρό Π.Ο.Π. Αρχάνες και με το Syrah. Αν σας καλέσουν σε κάποιο σπίτι, σίγουρα θα σας καλωσορίσουν με ένα ποτήρι Μαρουβά, υψηλόβαθμο παραδοσιακό κρασί από την ερυθρή ποικιλία Ρωμέικο. Τέλος, η Κρήτη, από την εποχή της Ενετοκρατίας παράγει το διάσημο γλυκό Μαλβάζιο οίνο. Μην παραλείψετε να συνοδεύσετε τα γλυκά καλτσούνια με μια εξαίσια αρωματική Π.Ο.Π. Malvasia Χάνδακας-Candia και την ακόμα πιο αρωματική -με τη συμμετοχή του Λευκού Μοσχάτου- Malvasia di Candia Aromatica.
Το ταξίδι μας συνεχίζεται στο Ιόνιο πέλαγος με στάσεις στα κατάφυτα Επτάνησα. Ανεβαίνοντας από τον νότο προς βορρά, σταματάμε στη Ζάκυνθο για να δοκιμάσουμε τη Verdea, λευκό Οίνο κατά Παράδοση με ζωντανή οξύτητα και αρωματική ένταση. Η ποικιλιακή του σύσταση είναι ένα χαρμάνι από τοπικά σταφύλια: Σκιαδόπουλο, Γουστολίδι, Παύλος και Ασπρορομπόλα. Άλλη μια ποικιλία έκπληξη είναι ο Αυγουστιάτης. Τα κρασιά του, με ζωηρό κόκκινο χρώμα και ευλύγιστες τανίνες, καταναλώνονται τόσο φρέσκα όσο και μετά από πέρασμα σε βαρέλι.
Πλέοντας προς τα βόρια φτάνουμε στην καταπράσινη Κεφαλλονιά. Στις πλαγιές του Αίνου, σε ασβεστολιθικά εδάφη και υψόμετρο που φτάνει έως τα 800μ καλλιεργείται η λευκή ποικιλία Ρομπόλα. Το ομώνυμο Π.Ο.Π. κρασί, γνωστό κι ως «Vino di Sasso» μας κατακτά με την τραγανή οξύτητα και τα λεμονάτα αρώματα. Την ερυθρή Μαυροδάφνη την απολαμβάνουμε στη γλυκιά (Π.Ο.Π.) αλλά και την ξηρή εκδοχή της. Οι ξηρές Μαυροδάφνες, με πλούσιο σώμα και αντοχή στη βαθιά παλαίωση, αποτελούν μια υπέροχη πρόκληση για τους οινόφιλους.
Συνεχίζουμε στη Λευκάδα. Εδώ, οι τοπικές ποικιλίες έχουν την τιμητική τους. Όπως η λευκή Βαρδέα, την οποία παλιοί αμπελουργοί στις ορεινές περιοχές, την καλλιεργούν ακόμα σε ξερολιθιές. Η πιο διαδομένη όμως λευκαδίτικη ποικιλία είναι το ερυθρό Βερτζαμί. Δίνει κρασιά με χαρακτηριστικό έντονο χρώμα, γεμάτες τανίνες και μέτρια οξύτητα.
Τελευταίο νησί στο ταξίδι μας είναι η Κέρκυρα. Ένας αμπελώνας που ανανεώνεται δίνοντας βάση στις τοπικές ποικιλίες. Δοκιμάζουμε τον λευκό Κακοτρύγη παρέα με ένα σοφρίτο. Η τραγανή οξύτητα και το άρωμα των λεμονανθών του κρασιού παντρεύονται αρμονικά με το μοσχαρίσιο φιλέτο και τη λευκή όξινη σάλτσα.
Το λαϊκό άσμα μπορεί να θέλει «λίγο κρασί, λίγο θάλασσα και τ’ αγόρι μου»… Εμείς προτείνουμε, αυτή τη φορά, να μην είστε ολιγαρκείς! Σας προτείνουμε να απολαύσετε το καλοκαίρι της Ελλάδας με μια δόση υπερβολής! Ταξιδέψτε στα όμορφα ελληνικά νησιά, βουτήξτε στις λαχταριστές τους θάλασσες και απολαύστε τους οινικούς θησαυρούς τους!
