Ο αναπληρωτής καθηγητής του Τμήματος Γεωπονίας του ΑΠΘ Στέφανος Κουνδουράς μας μιλά για το Εθνικό Δίκτυο που δημιουργήθηκε από τη συνεργασία μεταξύ Α.Ε.Ι., ερευνητικών και άλλων φορέων, οι οποίοι, χρηματοδοτούμενοι από τη Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας, συμβάλλουν στην πραγμάτωση ενός πολυσχιδούς ερευνητικού προγράμματος που θα υποστηρίξει τη διεθνή ανταγωνιστικότητα της ελληνικής αμπελοπαραγωγής και οινοβιομηχανίας.
Το μεγαλύτερο 'πλεονέκτημα' της ελληνικής οινοποιίας είναι οι γηγενείς ποικιλίες αμπέλου. Το οινικό δυναμικό και τα οργανοληπτικά τους χαρακτηριστικά παραμένουν ωστόσο στο μεγαλύτερο βαθμό ακόμη άγνωστα. Επίσης, οι βέλτιστες αμπελοκομικές και οινοποιητικές πρακτικές για τη βελτιστοποίησή τους δεν έχουν μελετηθεί ενώ λείπει το υγιές πιστοποιημένο πολλαπλασιαστικό υλικό για την διάδοσή τους.
Ήταν, συνεπώς, επιτακτική ανάγκη, με δεδομένη την ταχύτητα ανάπτυξης του οινοπαραγωγικού κλάδου της χώρας μας, ο σχεδιασμός και υλοποίηση ενός προγράμματος έρευνας και τεχνολογικής καινοτομίας με στόχο την παραγωγή, σε σύντομο χρονικό διάστημα, της αναγκαίας βασικής γνώσης για τις γηγενείς ποικιλίες (γενετικό υλικό, φαινοτυπικά χαρακτηριστικά, μεταβολίτες του αρώματος και της γεύσης, λειτουργικός χαρακτηρισμός γονιδίων, μικροβίωμα και ιολογικό φορτίο κ.λπ.).
Την ανάγκη αυτή ήρθε να καλύψει το Εθνικό Δίκτυο ‘Οι Δρόμοι των Αμπελώνων’ με βασική φιλοσοφία τη συνεργασία μεταξύ Α.Ε.Ι., ερευνητικών και άλλων φορέων, οι οποίοι, χρηματοδοτούμενοι από τη Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας, θα συνέβαλαν στην πραγμάτωση ενός πολυσχιδούς ερευνητικού προγράμματος που θα υποστήριζε τη διεθνή ανταγωνιστικότητα της ελληνικής αμπελοπαραγωγής και οινοβιομηχανίας.
Οι φορείς που απαρτίζουν το Εθνικό Δίκτυο ‘Οι Δρόμοι των Αμπελώνων’ είναι:
• Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
• Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών
• Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
• Εθνικό Κέντρο Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης
• Ελληνικός Γεωργικός Οργανισμός ΔΗΜΗΤΡΑ
• Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας
• Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο
• Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής
• Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
• Πανεπιστήμιο Κρήτης
• Πολυτεχνείο Κρήτης
• Τεχνολογικό Ίδρυμα Κρήτης
Η εμβληματική δράση ‘Οι Δρόμοι των Αμπελώνων’ επιμερίστηκε σε τρία υποέργα στους παρακάτω κύριους τομείς:
1. Γονιδιωματική ανάλυση και εφαρμογή -ομικών τεχνολογιών σε γηγενείς ποικιλίες αμπέλου για την αποτύπωση της γενετικής ταυτότητας (αλληλούχηση εμβληματικών ποικιλιών αμπέλου και δημιουργία βάσεων δεδομένων που θα περιέχουν τις γενετικές, γενωμικές και μεταγραφωμικές πληροφορίες).
2. Διερεύνηση χημικού και οργανοληπτικού δυναμικού γηγενών ποικιλιών αμπέλου για την εξεύρεση των κυρίαρχων μεταβολιτών που διαμορφώνουν τον ποικιλιακό χαρακτήρα (μελέτη των συστατικών των σταφυλιών και οίνων των εμβληματικών γηγενών οινοποιήσιμων ποικιλιών αμπέλου, και ιδιαίτερα των δευτερογενών μεταβολιτών που είναι οι κύριες πηγές του χρώματος, των αρωματικών και γευστικών ιδιοτήτων των οίνων).
3. Βιώσιμη και αποτελεσματική φυτοπροστασία των αμπελώνων έναντι των κύριων φυτοπαθολογικών και εντομολογικών εχθρών της καλλιέργειας της αμπέλου και διερεύνηση του γηγενούς μικροβιώματος της οινοποίησης εμβληματικών ποικιλιών αμπέλου και κατανόηση του ρόλου του στα χαρακτηριστικά των οίνων των γηγενών ποικιλιών.
Συνολικά πάνω από 200 ερευνητές εργάζονται συντονισμένα από τον Απρίλιο του 2019 και με χρονικό ορίζοντα τον Απρίλιο του 2022 για να παραδώσουν τα αποτελέσματα στον παραγωγικό κλάδο της χώρας μας με στόχο την ενσωμάτωσή τους στην παραγωγή και τη μεταφορά των καινοτομιών στη βιομηχανία.
Η εμβληματική δράση φιλοδοξεί να συμβάλλει ουσιαστικά (α) στην προστασία γηγενών φυτογενετικών πόρων της αμπέλου (β) στην υποστήριξη της παραγωγής πιστοποιημένου πολλαπλασιαστικού υλικού για τις γηγενείς ποικιλίες (γ) στη βελτιστοποίηση των μεθόδων παραγωγής (αμπελουργικές και οινοποιητικές) για την ενδυνάμωση της ταυτότητας των ελληνικών οίνων (δ) στη διάχυση της γνώσης με την ανάπτυξη μιας ανοιχτής σε όλους ψηφιακής βιβλιοθήκης δεδομένων και τέλος (ε) στη διεύρυνση του δικτύου κυρίως με την είσοδο παραγωγικών φορέων με στόχο την εφαρμογή στην πράξη των αποτελεσμάτων της έρευνας.
